Тээрхийн арьсгүй Монгол

БЭТА-гүй (тээрхний арьсгүй) эрхтэн

Оросоор Циркумцизия буюу  англиар  Circumcision (сөөркимсишн гэж дуудна) гэдэг үгийг мэддэг хүмүүс зөндөө байхад мэддэггүй нь ч  бас бий байх. Дуулсан боловч нарийн учир жанцанг нь сайн ойлгоогүй яваа ч хэсэг байж мэдэх. За юутай ч мэдэж амжаагүй яваа хүмүүстээ зориулж олж мэдсэнээ хамж шимээд бичиж байгаа нь энэ. Эцсийн дүгнэлт бөгөөд шийдвэрийг уншигч өөрөө гаргах нь ойлгомжтой. Миний бодож байгаагаар бол энэ сэдэв их чухал сэдвүүдийн нэг бөгөөд бид бүгд тодорхой хэмжээний ойлголт мэдлэгтэй байх ёстой мэт санагдана. Таны хүүгийн амьдрал, эрүүл мэндтэй холбоотой асуудал  учраас тэр. Энэ тухай өмнө нь ямар нэг мэдээллийн хэрэгслээр ч юм уу, сургууль соёлын шугамаар зааж сургаж гэгээрүүлж байсан тухай мэдэхгүй юм. Интернетээр хайвал бас бус бичлэг байна. Бие биенээсээ хуулаад л тавьчихдаг бололтой. Ямар ч байсан энэ нийтлэл уншигчдад маань тодорхой ойлголт өгч тус болох байх аа гэж найдна.

Circumcision гэдэг нь "тойруулж огтлох" гэсэн утгатай латин гаралтай үг аж. Эр бэлэг эрхтэний толгойг (БЭТ) бүрхэх арьсыг тойруулж огтолж авах мэс ажилбарыг хэлж байгаа юм. Манайхан "хөвч таслах" гэж буруу нэрлэдэг. Энд ямар ч хөвч (шөрмөс) таслахгүй, зүгээр л  БЭТ-г "хучиж" буй  арьсыг нь тасдаж аваад  БЭТ-г ил болгочихно гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл энэ мэс ажилбарын дараа БЭТ дандаа ил байна. Тийм болохоор ийм мэс ажилбар хийсний дараа бэлэг эрхтэнийхээ (БЭ) арьсыг хойш нь шамалж толгойг нь ил гаргаад  угааж цэвэрлэх, шээх шаардлагагүй болно. БЭТ-г бүрхэх арьс нь уян хатан боловч анх төрөхөд БЭТ-той "наалдсан" мэт байх тул бага насны хөвгүүдэд уг арьсыг хойш нь шамлах боломжгүй байдаг. Харин нас бие гүйцэж ирэх үед шамлах боломжтой болдог, гэхдээ хүүхэд бүр дээр энэ цаг үе тохиох нас нь янз бүр. Эцэг эхчүүд мэдээж бага насанд нь ажиглаж байх нь чухал. Хүчээр шамлах гэж оролдох хэрэггүй. Цагийн юм цагтаа. Харин ариун цэвэр сахиулахад анхаарах нь аав ээжүүдийн үүрэг.

БЭТА-ыг авах мэс ажилбар

Тэгвэл энэ мэс ажилбарыг Бэлэг Эрхтэний Толгойн Арьсыг (БЭТА) авахуулах мэс засал гээд л нэрлэчихье. БЭТ-г монголоор тээрх гэдэг  бөгөөд тээрхийн арьсыг авах гэж  ярьж бичих нь бий. БЭТА-ыг хэсэгчлэн, эсвэл бүтнээр нь авдаг юм байна. Сайн муу талууд нь юу вэ гэж. Дэмждэг хүмүүс сайн талыг нь мэдээж дөвийлгөж ярих бол эсэргүүцэгчид нь муу талыг нь ярих нь ойлгомжтой. Тэгэхээр хувь хүн ямар шийдвэр гаргах нь тэдгээр  сайн муу талуудыг нь яаж дэнслэхээс хамаарах нь. Миний хувьд энэ ажилбарыг цэвэр эрүүл ахуйн өнцгөөс нь харж дэмжиж байгаа.  Мэдээж бусад шалтгаанаар , тэр дотроо шашны ёс заншилтай холбоотой энэ заслыг хийлгэдэг хүмүүс бий. Мусульман шашинтнууд , еврейчүүд гэх мэт. Дэлхий нийтээрээ энэ БЭТА авахуулах нь зөв буруу гээд хоёр талцчихаад л маргаад байгаа.

Сайн талууд

Дараах үрэвсэл өвчлөлөөс сэргийлэх, нөхцөлдүүлэх боломжийг эрс багасгадаг. Үүнд:

1. Вирусээр өдөөгдөх гадна бэлэг эрхтэний үрэвсэл. Эр ба эм гадна бэлэг эрхтэн дээр цэврүү бий болж загатнаж өвтгөн халуу шатна. Энэ өвчин 1998 онд бэлгийн замаар халдварласан хамгийн их тохиолдлоор бүртгэгдэж байсан.
2. Дархлалын хомсдолыг (ДОХ) бий болгогч HIV вирус
3. Гадна эр бэлэг эрхтэн болон гадна дотор эм бэлэг эрхтэн, мөн биеийн бусад хэсэгт  үү ургуулж, хүндэрвэл хавдар ч үүсгэж мэдэх HPV гэгч вирус
4. Шээсний системийн үрэвсэл. "E.coli" хэмээх вирус болон бусад вирусээр халдварласан тохиолдолд шээсний системийн эд эрхтэнүүд өвчилдөг. Дотроо бөөрний үрэвсэл эсвэл давсагны үрэвсэл гээд янз бүр. Голдуу эмэгтэйчүүдэд тохиолддог ба олон шалтгаантай.  Бэлгийн хавьтал тэдний нэг нь.
5. Палидум гэдэг бактерээр үүсгэдэг тэмбүү (syphilis) хэмээх бэлгийн замаар халдварладаг өвчин. Ямар шатанд байгаагаас хамаарч илрэх шинж тэмдэг өөр өөр.
6. Эр бэлэг эрхтэний хавдар
Шинж тэмдэг нь эр бэлэг эрхтэн улайх, туурах, эвгүй үнэртэй юм гарах, хөндүүр өвчтэй болох, эрхтэн дээр үрэвсэл, цэврүү эсвэл үү шиг юм гарах ба удаан хугацаагаар эдгэхгүй байх, бэлэг эрхтэнээс буюу БЭТА-ны цаанаас цус гарах, бэлэг эрхтэний өнгө байдал өөрчлөгдөх гэх мэт байна. Эр бэлэг эрхтэний арьсан дээр эсвэл дотор эд эсэнд нь хавдар бий болгоно.

Мөн эмэгтэй хамтрагчийнхаа нөхөн үржихүйн дотор эрхтэнүүдийн (умайн хүзүү, сав г.м) элдэв хавдар, үрэвслээс сэргийлж, эрсдэлийг багасгадаг.

Муу талууд 

БЭТА-ыг авахуулсан эрчүүдийн ихэнх нь сексийн таашаал  буурсан, дур тавилт нь суларсан гэсэн гомдол гаргасаныг судалгаагаар тогтоосон гэнэ. Мөн түүнээс гадна халуу төөнөх, загатнах, өвдлт, ер бусын мэдрэмж мэдрэгдэж байсан гэнэ. Орон оронд зөндөө л судалгаа, санал асуулга явуулж байсан аж. БЭТА-аа авахуулчихаар "нүцгэн" болсон "толгой" мэдрэмж сэрэл муудах нь ойлгомжтой. Хамгаалалтыг нь аваад хаячихсан болохоор  аргагүй. Гэхдээ нөгөө талаас эрчүүд маань амархан дур тавьчихгүй, тэр утгаараа удаан сексдэж, эмэгтэйдээ илүү таашаал өгдөг болно гэсэн үг. Тэгэхээр энэ нь бараг сайн тал болчихоод байгаа биз?

Шашин энэ тэр харгалзахгүй БЭТА-аа авахуулдаг "моод" орчин үед хүчээ авч байна. АНУ-д гэхэд л эрчүүдийн тал хагас нь ийм "засал" хийлгэсэн байдаг гэнэ. Гол үндэслэл нь  ариун цэврийн асуудал аж. БЭТА-тай эрчүүд, "засал" хийлгэсэн нөхдийг бодвол илүү өвчин тараадаг, агуулдаг гэнэ. Ойлгомжтой. БЭТ арьсаар бүрхэгдсэн тохиолдолд БЭ-ээс ялгарах элдэв шингэн, тос зэрэг нь  арьсан дор цуглаж нян үүсэх таатай боломж бий болгодог. Тэр тусмаа эрчүүд тэр болгон арьсаа хойш нь шамлаад эрхтэнээ угааж цэвэрлээд байдаггүй хэнэггүй улс. Тэгж явж байгаад л эхнэртэйгээ хавьтаад баахан нян үрийнхээ шингэнтэй холиод л "цутгачихдаг". Хөөрхий эхнэр нь дараа нь элдэв үрэвсэл, хавдар болоод хохироод дуусна. Ний нуугүй хэлэхэд, манай эрчүүд айхтар ариун цэвэр сахидаг бил үү?  Өдөрт юм уу өнжөөд нэг усанд орох байтугай 7 хоноод нэг ордог биз дээ? Гэр хороололд бол байдал ийм л  байгаа. Халуун усны газар оочирлож байгаад л нэг юм ордог, орсон хойноо хугацаандаа шахагдаад "халтуурддаг." Хир юмаа олигтой ч угаасан юм байхгүй, бараг "дэвтээгээд" л гардаг.  Авгайтайгаа секс хийчихээд босч харайгаад "боовоо" угаачихдаг  эр хүн хэр олон билээ? Манай хүүхнүүдийн зовлон болдог элдэв өвчинг ер нь эрчүүд нь хувийн ариун цэвэр муу сахидагаас л бий болгодог байх. Ингээд хэлчихвэл эрчүүд маань Чингисийн талбай дээр очоод жагсах вий дээ.

Дөнгөж төрсөн нярай БЭТА авахуулсаны дараа

Миний бодоход БЭТА-аа авахуулчихвал бэлгийн идэвхи суларч, бэлэг эрхтэн босох нь муудна энэ тэр гэдэг бол хүнээсээ л болох асуудал байх. Тийм биш  юм бол энэ еврейчүүд яагаад "мөөг" шиг үржээд байгаа юм? Мусульманчууд тийм "гомдол" гаргахгүй л байгаа биз дээ? Израйльд тэмбүү гэдэг өвчин байдаггүй юм гэнэ лээ. Энэ мэс ажилбарыг эсэргүүцэгчид ноцтой шалтаг үндэслэл гаргаж чадахгүй болохоороо "хүүхдийн эрх зөрчлөө", "хүний эд эрхтэнг тамлаж зэрэмдэглэж  байна" гэх мэтчилэн галзуу солиотой юм ярьж бичиж байна. Зарим нь бүр хүүхдээ насанд хүрсэн хойно нь асууж байж шийдэх ёстой гэнэ. Эсвэл хүүхэддээ өөрийнхөө чухал эрхтэнийг  яаж цэвэрлэж ариун цэвэр сахиж байхыг сайн заагаад өгчихвөл болно гэнэ. Араас нь хяналт тавих уу? Тавиулах уу? :)

Хэрвээ Монголчууд хүүгээ төрөнгүүт нь энэ ажилбарыг (багад нь хийвэл мэдээ алдуулах шаардлагагүй, хүндрэлгүй, амархан эдгэдэг) хийлгэдэг болчихвол манай эмэгтэйчүүдийн савны болон умайн хүзүүний үрэвсэл, хавдар эрс буурна гэж бодож байна. Мөн мэдээж бусад бэлгийн замаар халдварладаг элдэв өвчин багасна. "Хэргийн эзэн, хэнгэрэгийн дохиур" болсон эрчүүд нь "доогуураа" ариун цэвэрч байвал хүүхнүүд маань өвчин шаналалгүй хичнээн амар.
Эмч нар маань ч гэсэн эцэг эхчүүдэд зөв ухуулга хийж, ард түмнээ  гэгээрүүлэгч байгаасай.